Ẩm thực Nhật Bản không chỉ là câu chuyện của nguyên liệu, cách chế biến hay trình bày món ăn. Đó là một nền văn hóa sống, nơi từng loại cá, từng con sò, từng chén canh trong suốt đều mang theo hơi thở của biển cả – nguồn sống bao đời nuôi dưỡng tinh thần người Nhật. Là quốc đảo với bốn bề giáp biển, Nhật Bản sở hữu kho tàng hải sản đa dạng và quý giá, trở thành nền tảng cho một nền ẩm thực Nhật Bản nổi tiếng toàn cầu. 
Đại dương – Cội nguồn của nền ẩm thực Nhật Bản
Không giống như nhiều quốc gia khác, nơi lương thực chủ yếu đến từ đồng bằng hoặc núi rừng, Nhật Bản sở hữu hơn 29.000 km đường bờ biển, ôm lấy hàng ngàn hòn đảo lớn nhỏ. Địa hình này không chỉ hình thành nên lối sống gắn bó mật thiết với biển khơi, mà còn tạo điều kiện để người dân tiếp cận được vô vàn loại hải sản tươi ngon quanh năm – từ cá, nhuyễn thể đến rong biển.
Trong nền ẩm thực Nhật Bản truyền thống, hải sản không chỉ là nguyên liệu – chúng là di sản. Những món ăn như sashimi, sushi, nabe, suimono, hay kaiseki đều xoay quanh sự trân trọng nguyên vị biển cả, thể hiện kỹ thuật chế biến tinh tế, tôn trọng độ tươi và mùa vụ của từng loại cá, từng con sò.
Người Nhật có khái niệm “shun” – thời điểm mà thực phẩm đạt đến độ ngon đỉnh cao trong năm. Và với hải sản, đó là những khoảnh khắc ngắn ngủi nhưng quý báu, nơi cá tuyết đạt độ béo hoàn hảo vào mùa đông, bào ngư săn chắc trong mùa hè, hay sò điệp Hokkaido ngọt thanh vào tiết xuân.
Tinh túy từ đại dương: Những nguyên liệu hải sản Nhật Bản biểu tượng
1. Bào ngư – Viên ngọc quý của biển cả
Trong văn hóa ẩm thực Nhật Bản, bào ngư (awabi) từ lâu đã được xem như một món quà xa xỉ đến từ đại dương. Loài nhuyễn thể này sinh trưởng chậm, sống bám vào đá dưới đáy biển sâu, hấp thụ tinh túy của nước biển trong từng thớ thịt. Bào ngư có kết cấu đặc trưng: giòn nhẹ khi còn sống, mềm dẻo khi hấp, và thơm bùi khi nướng.
/B%C3%80O%20NG%C6%AF.png)
Tại các buổi tiệc kaiseki cao cấp, bào ngư thường xuất hiện như một điểm nhấn của sự sang trọng – có thể là món hấp nhẹ với rượu sake, hoặc áp chảo cùng bơ Nhật để làm nổi bật hương vị umami sâu sắc.
2. Cá bơn – Sự mềm mại và thanh tao
Cá bơn Nhật (hirame) là một trong những loại được ưa chuộng nhất, đặc biệt vào mùa đông khi phần thịt đạt độ ngọt, béo mịn hoàn hảo. Khác với cá ngừ hay cá hồi giàu chất béo, cá bơn mang lại sự thanh mát, trong trẻo đúng chất Nhật Bản: nhẹ nhàng, nhưng đọng lại sâu sắc.
Ngoài sashimi, cá bơn còn được sáng tạo thành nhiều món ăn hấp dẫn, trong đó có chả cá bơn Nhật – món ăn kết hợp giữa kỹ thuật chế biến truyền thống và cảm hứng hiện đại. Thịt cá được lọc khéo léo, giã nhuyễn cùng một chút gừng tươi và gia vị Nhật, sau đó nặn thành miếng chả mềm thơm. Chả cá bơn là minh chứng cho cách người Nhật tận dụng trọn vẹn cá tính nguyên liệu, biến những thứ mộc mạc thành món ăn đầy tinh tế.
3. Sò điệp Hokkaido – Vị ngọt nguyên bản từ phương Bắc
Hokkaido – hòn đảo phía Bắc lạnh giá của Nhật – được xem là vùng đất vàng cho những loại hải sản thượng hạng. Trong đó, sò điệp Hokkaido (hotate) là “nữ hoàng” với kết cấu mềm mịn, độ ngọt thanh đặc trưng và hương thơm biển cả.
Dù được phục vụ dưới dạng sashimi sống hay chế biến đơn giản kết hợp cùng sốt như miso, sò điệp Hokkaido luôn mang đến sự hài hòa giữa độ béo nhẹ và độ dai mềm tinh tế – đúng với tinh thần cân bằng mà người Nhật trân trọng trong từng món ăn.
4. Suimono – Tinh thần thanh khiết trong ẩm thực Nhật
Không giống như các món canh đậm đà trong ẩm thực phương Tây hay châu Á, suimono là loại súp trong đặc trưng của Nhật, thường được chế biến từ dashi – nước dùng được ninh từ cá bào katsuobushi và tảo kombu.
Suimono phản ánh tinh thần “ít nhưng sâu” của người Nhật. Chỉ một vài lát cá, một chút rong biển, một miếng nấm hoặc sò điệp nhỏ nhưng đủ để làm nổi bật vị ngọt tự nhiên của nước dùng. Món ăn này thường được dùng trong Kaiseki như một bước nhẹ nhàng giúp thanh lọc vị giác giữa các món chính.
5. Cá tuyết – Sự dịu dàng của mùa đông
Cá tuyết (gindara) là nguyên liệu đặc biệt thường được sử dụng trong ẩm thực Nhật vào mùa lạnh. Loài cá này sống ở vùng biển sâu và lạnh, thịt mềm trắng, giàu omega-3 và có vị béo thanh, không ngấy. Một trong những cách chế biến kinh điển nhất là “Gindara Saikyo Yaki” – cá tuyết ướp tương Saikyo Miso và nướng lên cho phần bề mặt vàng óng, thơm lừng, còn bên trong mềm tan.
Cá tuyết xuất hiện không chỉ trong món chính mà còn trong các món nabe (lẩu), hoặc được dùng trong Kaiseki như một “signature dish” mùa đông – mang đến sự ấm áp và hài hòa.
Hải sản Nhật Bản và tinh thần Kaiseki – Khi nguyên liệu là người kể chuyện
Văn hóa ẩm thực Nhật Bản không tách rời khỏi nguyên liệu – mà xem nguyên liệu là “nhân vật chính” trong từng món ăn. Kaiseki, thể hiện đỉnh cao triết lý này, là nơi mỗi nguyên liệu hải sản được lựa chọn kỹ càng, chế biến để giữ lại trọn vẹn cá tính tự nhiên.
Mỗi mùa là một chương khác nhau trong cuốn sách ẩm thực Nhật. Và hải sản, như bào ngư, cá tuyết hay sò điệp, chính là dòng chảy xuyên suốt, kể câu chuyện về đại dương, thời tiết, và bàn tay con người. Kaiseki không dùng gia vị để “áp đặt” hương vị mà dùng kỹ thuật để giải phóng vị ngon vốn có trong từng thớ cá, từng lát sò.
Từ Nhật Bản đến tầng 67 Sài Gòn: Một điểm chạm giữa biển khơi và bầu trời
Giữa lòng thành phố Hồ Chí Minh hiện đại, có một nơi lặng lẽ đưa dòng chảy đại dương từ Nhật Bản đến gần hơn với thực khách – đó là Tenku. Chỉ nhắc tên một lần, nhưng cái cách mà nhà hàng tái hiện nghệ thuật Kaiseki, tôn vinh hải sản Nhật Bản theo từng mùa, đã đủ để để lại dấu ấn.
Tại đây, với Set Japanese Seafood Lover từng miếng bào ngư mềm giòn, từng lát cá bơn hay chén suimono trong vắt đều mang trong mình cả một câu chuyện dài – câu chuyện bắt đầu từ làn nước mặn ngoài khơi xa, được nâng niu qua bàn tay đầu bếp, và kết thúc trong ánh mắt mãn nguyện của người thưởng thức.
Từ đại dương đến bàn ăn, từ tự nhiên đến tinh thần – hải sản Nhật Bản không chỉ là thực phẩm, mà là nền móng tạo nên một nền văn hóa đầy chiều sâu. Đó là sự tinh khiết, là sự cầu kỳ, là sự tôn trọng từng nguyên liệu, từng mùa – một bài học không lời nhưng đầy thi vị, mà ai yêu ẩm thực đều nên một lần cảm nhận.
